Cody van Dam over maakproject Lang niet gezien

Tijdens de voorjaarsvakantie maakten vijf Rotterdamse kinderen in vijf dagen een eigen voorstelling rond The Ozard of Wiz. Samen onderzochten ze het gevoel van schaamte. Ze plozen uit, filmden, dansten en sloten de week af met een presentatie voor publiek.
Met dansdocent en maker Cody van Dam kijken we terug op het maakproces van Lang niet gezien.

Dag Cody, hoe ben je met Lang niet gezien begonnen?
Ik heb eerst The Ozard of Wiz wel vier keer gezien. Voor scholen die naar de voorstelling gingen, heb ik een workshop ontwikkeld en deze ook grotendeels gegeven. Ik wist dus goed waar de voorstelling over ging. Ik vond het interessant om met Lang niet gezien de emotie schaamte te onderzoeken. Die emotie kent iedereen, of je nu queer bent of niet. Als je je schaamt, ben je bezig met de mening van een ander, je bent buiten jezelf of je vlucht naar je fantasie. Hoe kom je in zo’n geval weer bij jezelf terug? Met deze insteek ben ik de repetities gestart. Ik heb de aanzet gegeven en hier zijn de spelers op verder gegaan.



Welke verhalen over schaamte kreeg je te horen?
Een speler uit de groep vertelde dat ze eens aan het neuriën was op het schoolplein. Ze wist niet precies wat ze zong. Het zat gewoon in haar hoofd en het ging vanzelf, zoals dat vaak gaat. Toen werd ze uitgelachen door andere kinderen. Ze vertelde dat ze zich schaamde. Ze had er geen grip op; wat had ze verkeerd gedaan? Toen ik dit verhaal hoorde dacht ik: wauw, het is iets ogenschijnlijk kleins. Dit kind is nog zo jong en het gevoel van schaamte had een diepe indruk op haar gemaakt. Ik stond er versteld van. Zulke kleine momenten kunnen bijdragen aan een gevoel van je willen verstoppen, dat de hele leven doorwerkt.

Hoe hebben jullie deze ervaringen samengebracht tot een voorstelling?
Het verhaal van deze speler hebben we opgenomen op film. Ik wilde de binnenwereld of de fantasiewereld, waarin we ontsnappen als de werkelijkheid even te moeilijk is, proberen te vangen. Ik ontsnap aan de realiteit door dans. Ieder doet dit op een andere manier. Een andere speler uit de groep schrijft graag gedichten. Zo hebben we ook een voorgedragen gedicht opgenomen. We hebben deze filmfragmenten gebruikt in de voorstelling om de binnenwereld te verbeelden.

En toen was het tijd om de voorstelling te spelen..
Ja! De spelers vonden het geweldig om te doen. Ze wisten heel goed wat ze deden, dat vond ik mooi om te zien. Ook het publiek stond versteld hoe serieus en geconcentreerd de kinderen op het podium stonden en hun scènes speelden. Ik heb zelf als kind voorstellingen gespeeld waar ik iets uitvoerde en daar niet zeker over was. Voor mij is het dan ook  belangrijk dat zij voelen: wat ik doe is belangrijk en goed.

Wat wil je als docent aan de kinderen meegeven?
Ik hoop dat ze het gevoel meenemen dat ze daar echt gestaan hebben, met beide benen op de grond. Eigenaarschap vind ik belangrijk. Dat geldt niet alleen voor dit project met mij, maar voor dans- en kunsteducatie zoals bij Maas in het algemeen. Ik kan mij voorstellen dat het lastig voor deze jonge generatie is, dat iets pas goed is als de ander het goedkeurt. Ik wil ervoor staan dat het er om draait dat je het zelf goed vindt, ongeacht wat een ander zegt. Kunsteducatie kan bekrachtigen in het dicht bij jezelf blijven. Daar draait het voor mij om. Als er uit een maakproject een mooie voorstelling komt, is dat mooi meegenomen.

Hoe kijk je zelf op dit project terug?
Ik zou het zo nog een keer doen. Ik ben ook blij dat Maas dit mogelijk maakt. Ik heb het idee dat op deze manier projectmatig werken veel zinvoller is dan lange lessenreeksen van een heel schooljaar. Vroeger zat ik elk weekend op de theaterschool. Al mijn vrienden waren daar, het was mijn wereld. Maar tijden zijn veranderd. In vijf dagen een voorstelling maken is een snelkookpan. En de wereld is dat ook. Ik vind het tof om te zien dat er kinderen zijn die zich van maandag tot en met vrijdag daaraan committeren in hun vakantie. Het geeft ook aan dat ze dit echt willen. Er is genoeg om afgeleid door te zijn.  

Lang niet gezien is een educatieproject van Maas theater en dans. Vorig jaar werd eveneens een voorstelling gemaakt tijdens de voorjaarsvakantie: Bully VS Bully.

Van links naar rechts: Jacky Lou Muis, Fieke Bakker, Cody van Dam (docent en maker), Evi Huisman, Sisi Miller, Daphne de Winter (educatiestagaire) en Youssef Jebbari.