MAASterclass #1 Kunst & Spiritualiteit

Kunst brengt zingeving en spiritualiteit in ons bestaan bij zowel de beoefenaar als de toeschouwer. Hoe kunnen we dit bewustzijn meenemen in ons werk? Tijdens de eerste MAASterclass editie doken we in het thema Kunst & Spiritualiteit. Samen met wintipriesteres Marian Markelo en beeldend kunstenaar Boris van Berkum verdiepten we ons in de Afrikaanse Surinaamse winti filosofie. We lieten ons lijf en hart spreken bij een workshop van performer Fazle Shairmahomed. Lees meer over deze editie in de aftertalk hieronder of luister naar de podcast aflevering over Kunst en spiritualiteit. 

De dag begon met een pamflet van mede organisator Peerke Malschaert. Daarna splitste de groepen op en volgde we gedurende dag twee workshops. Wintipriesteres Marian Markelo / Nana Efua en beeldend kunstenaar Boris van Berkum gaven een lezing over de De Afrikaans Surinaamse Winti Filosofie en de kunst die zij daar bij maken. Fazle Shairmohomed gaf de workshop ‘Decolonizing Dance’. Dit onderdeel stond in het teken van spirituele oefeningen om de pijn en trauma te helen die de voorouders uit de QBIPOC-gemeenschap hebben ervaren tijdens de kolonisatie.

Waarom zijn kunst en spiritualiteit belangrijke thema's in het onderwijs?
Organisator en docent Clara: “Er ligt nog steeds een taboe op dit onderwerp. Spiritualiteit wordt hier in de westerste wereld nog steeds gezien als iets zweverigs. Terwijl het, net als in het theater, gaat om het uitoefenen van rituelen. Het is best wel gek dat hier weinig over gesproken wordt op docenten- en kunstvakopleidingen. Om deze reden waren we het er al snel over eens dat dit thema een onderdeel moest zijn van het programma. Met de MAASterclass kom je in aanraking met onderwerpen die je niet snel in het onderwijs vindt. Het doel van de MAASterclassreeks is dat docenten zich laten onderdompelen in nieuwe thema's zoals ecologie, digitalisering en religie. De inspiratie die de deelnemers opdoen, kunnen ze vervolgens weer in zetten in hun eigen lessen of kunstprojecten."

Heeft de MAASterclass jouw kijk op dit thema verandert?
Clara: “Ja, ik vond mezelf nooit echt spiritueel, nu ik de MAASterclass gevolgd heb kom ik tot het inzicht dat ik dit wel degelijk ben. Ik ben opgegroeid in een westerse cultuur, in een omgeving waar spiritualiteit vaak wordt weggezet als ‘zweverig’. Mijn vader is sinds een aantal jaar zenleraar. Tijdens mijn studie ben ik me gaan interesseren in meditatie, heb ik zelf cursussen gevolgd en schreef ik mijn scriptie over de verbinding tussen zen en het theater.
Tijdens de MAASterclass heb ik veel geleerd over het begrip spiritualiteit en kom ik er nu achter dat ik veel meer affiniteit heb met het onderwerp dan ik in eerste instantie dacht.”

Waarom heb je ervoor gekozen om deel te nemen aan de MAASterclass?
Dansdocent Ilidia: “Ik houd me veel met spiritualiteit bezig. Je interne belevingswereld een stem geven aan de hand van beweging en dans, daar verdiep ik me graag in. Ook al geef ik vaak les en is veel al bekend terrein, ik blijf het fijn vinden om nieuwe kennis te mogen ontvangen van iemand met een andere visie. Toen ik een bericht over de MAASterclass voorbij zag komen was ik erg benieuwd. Het komt niet vaak voor dat een theater dit soort masterclasses geeft.”

Wat is je het meeste bijgebleven?
Ilidia: “De gehele workshop Decolonizing Dance van Fazle vond ik heel mooi. Fazle had het in zijn workshop over bewegen vanuit je hart en baarmoeder. Vanuit focuspunten kijken wat mijn lichaam allemaal kan en wat de verbinding is. En het ritueel, vooraf schreven we een brief aan onze voorouders dat zich op zijn eigen manier mocht transformeren. Daarna gingen we naar buiten met de groep en stonden we met zijn allen rondom een vuurkorf om de brief ritueel te verbranden. Dat was een magisch moment.”

Hoe belangrijk is het voor jou om je als docent te blijven ontwikkelen?
Ilidia: "Als je ervoor kiest om een docentenrol aan te nemen vind ik dat je dat je best veel verantwoordelijkheid draagt. Je bent nauw in contact met je leerlingen en hebt vaak te maken met ‘make it or break it’-momenten want je neemt ook een deel van de opvoeding met je mee als leraar. Deze verantwoordelijkheid neem ik soms net iets te zwaar op mijn schouders. Ik vind het ontzettend belangrijk om mijn eigen referentiekader te blijven verbreden, dit doe ik door regelmatig een masterclass, workshop of een lezing te volgen."

Hoe komt het dat spiritualiteit anno 2023 nog niet overal tot het stramien van kunstvakopleidingen behoort? In deze aflevering blikken Wintipriesteres mevrouw Markelo / Nana Efua, kunstenaar en kostuumontwerper Patricia Mokosi en theatermaker Myra Fanta Bodian - tevens één van de MAASterclass organisatoren en curator van deze aflevering - samen met host Dionne Verwey terug op de eerste MAASterclass-editie Kunst en Spiritualiteit en belichten zij welke mogelijkheden en perspectieven er ontstaan wanneer je er wel voor kiest om spiritualiteit als leidraad te nemen in het leer- en maakproces.